Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

ЛIы щIын

  • 1 щIын

    (ещI) перех. гл. сделать что-л.
    / Зыгуэрым уелэжьурэ узыхуей щытыкIэр егъэгъуэтын, зыгуэр ухуэн, зэгъэпэщын.
    Унэ щIын. Iэзэу щIын.
    Ауан щIын см. ауан. Белджылы щIын см. белджылы. Бий щIын см. бий. Благъэ щIын см. благъэ II. Бын щIын см. бын. Бысым щIын см. бысым. {И} гуапэ щIын см. гуапэ. Гуэбэн щIын см. гуэбэн. Губгъэн щIын см. губгъэн. Гукъанэ щIын см. гукъанэ. ГукъэкI щIын см. гукъэкI. Гукъеуэ щIын см. гукъеуэ. Гукъыдэж щIын см. гукъыдэж. Гупыж щIын см. гупыж. Гурыщхъуэ щIын см. гурыщхъуэ. Гъэр щIын см. гъэр. Дэлъху щIын см. дэлъху. Делэ щIын см. делэ. ДжэгупIэ щIын см. джэгупIэ. Джэгу щIын см. джэгу. ЕмыкIу щIын см. емыкIу. Есэп щIын см. есэп. {И} жагъуэ щIын см. жагъуэ. Жэщ щIын см. жэщ. Зэхэзещхъуэн щIын см. зэхэзещхъуэн. Зэхэзехуэ щIын см. зэхэзехуэ. Ислъэмей щIын см. ислъэмей. КуцI щIын см. куцI. КIэбгъу щIын см. кIэбгъу. КIыхьлIыхь щIын см. кIыхьлIыхь. Къабыл щIын см. къабыл. Къуэш щIын см. къуэш. Лы щIын см. лы. Лъагъуныгъэ щIын см. лъагъуныгъэ. ЛIы щIын см. лIы. МафIэ щIын см. мафIэ. Мурад щIын см. мурад. МыцIыху щIын см. мыцIыху. Нащхьэ щIын см. нащхьэ. НэджэIуджэ щIын см. нэджэIуджэ. Нэмыс щIын см. нэмыс. Нэрыгъ щIын см. нэрыгъ. Нэщхъ щIын см. нэщхъ. Ныбжьэгъу щIын см. ныбжьэгъу. Ныкъуэкъуэгъу щIын см. ныкъуэкъуэгъу. Нысэ щIын см. нысэ. Пэшэгъу щIын см. пэшэгъу. Псалъэмакъ щIын см. псалъэмакъ. Пхъэр щIын см. пхъэр. Пхъу щIын см. пхъу. Пшэр щIын см. пшэр. Сэтей щIын см. сэтей. Таучэл щIын см. таучэл. ТегушхуэгъуафIэ щIын см. тегушхуэгъуафIэ. ТегъэщIапIэ щIын см. тегъэщIапIэ. Тхьэлъанэ щIын см. тхьэлъанэ. Уэд щIын см. уэд. Унафэ щIын см. унафэ. Фыз щIын см. фыз. ФIэгъэнапIэ щIын см. фIэгъэнапIэ. {И} фIэщ щIын см. фIэщ. ФIыщIэ щIын см. фIыщIэ. Хэз щIын см. хэз. Хэплъыхь щIын см. хэплъыхь. ХэщIапIэ щIын см. хэщIапIэ. ХэIущIыIу щIын см. хэIущIыIу. Хьэбэсабэ щIын см. хьэбэсабэ. Хьэдагъэ щIын см. хьэдагъэ. Хьэрэм щIын см. хьэрэм II. ХьэIупс щIын см. хьэIупс. Хьисэп щIын см. хьисэп. ХъымпIар (мы)щIын см. хъымпIар. Цыщтеуд щIын см. цыщтеуд. ЦIыху щIын см. цIыху. Шэджэгъуашхэ щIын см. шэджэгъуашхэ. Шэджагъуэ щIын см. шэджагъуэ. Шэч щIын см. шэч. ШкIащIэ увыкIэ щIын см. шкIащIэ. Шыпхъу щIын см. шыпхъу. Щхьэр щIын см. щхьэ. Щхьэусыгъуэ щIын см. щхьэусыгъуэ. Iэ щIын см. Iэ. Iэпэгъу щIын см. Iэпэгъу. Iэпэдэгъэлэл щIын см. Iэпэдэгъэлэл. IэпэешэкI щIын см. IэпэешэкI. Iэрыубыд щIын см. Iэрыубыд. IэштIым щIын см. IэштIым. IэщIыб щIын см. IэщIыб. Iуэху щIын см. Iуэху. Iумпэм щIын см. Iумпэм. IумпIафIэ щIын см. IумпIафIэ. IупщIэ щIын см. IупщIэ II.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > щIын

  • 2 лIы

    1. мужчина
    / ЦIыхухъу.
    * ЛIы цIэрыIуэ. ЛIым и лIыгъэр зауэм къыщацIыху. (погов.) ЛIы и махуэрэ шы и махуэрэ зэхуэдэкъым. (погов.)
    2. муж, супруг
    / ЦIыхубзым и щхьэгъусэ.
    Мы дэжэун.
    ЛIы дэкIуэн выйти замуж.
    ЛIы етын выдать кого-л. замуж.
    * Сэ сыщымыIэу, Аминатыр лIы иратат. Къу. Хь.
    ЛIы жагъуэ хуашэ хуэдэ быть в плохом настроении (букв. словно выдают замуж за нелюбимого человека).
    ЛIы и жэщ темная, пасмурная ночь.
    ЛIы икъугъэ (икъущ) настоящий мужчина.
    * Хьэхьей, Нартхэ ди Бэдынокъуэ! Нартхэ ди лIы икъугъэ, Бэлэрыгъ зекIуэкIэ, Уи шыфэлIыфэр сфIэдахэщ. Нарт.
    ЛIы и лIыж = лIым я лей.
    * ГуфIэгъуэ мыухыжыр зыгъуэта нартхэм лъэIукIэ ирагъэблэгъащ лIы и лIыж Батрэзыр. Нарт.
    ЛIы фIыцIэ гъущIынэ храбрый мужчина.
    * Сосрыкъуэу си напщIэ, лIы фIыцIэ гъущIынэ. Нарт.
    ЛIы хъун = лIыпIэ иувэн.
    ЛIы цIыкIу къамэшхуэ мужчина с амбициями.
    ЛIы щIын сделать, воспитать кого-л. мужчиной.
    ЛIым я лей храбрейший из храбрых. ЛIым я лейуэ щхьэ хъыжьэ, зауэ хъумэ, лIы хахуэ. Ад. фольк.
    ЛIыуэ анэм къилъхуа настоящий мужчина. *
    ЛIыуэ пащIэ тетын быть настоящим мужчиной.
    * УлIу пащIэ птетмэ си пащхьэм къиувэ. Щ. Ам.
    ЛIыфI натIэ ухъу хорошего мужа тебе ( пожелание девушке).
    * Пщащэм, гушыIэ хуэдэу: - НасыпыфIэ, лIыфI натIэ ухъу! - жраIэ. Ад. фольк.
    лIы дакъэ крепкий, сбитый мужчина
    / ЛIы быдэ, Iэчлъэч.
    лIы дэкIуэгъуэ брачный возраст девушки, пора замужества
    / Бзылъхугъэм и балигъыпIэ, ар унагъуэ щихьэ хъуну ныбжь.
    Пщащэм и лIы дэкIуэгъуэ хъуащ.
    лIы закъуэ бобыль
    / Щхьэгъусэ, унагъуэ зимыIэ (зимыIэж) цIыхухъу.
    лIы закъуэ унэ семья мужчины без братьев и сыновей
    / Къуэш, къуэ зимыIэ цIыхухъум и унагъуэ.
    лIы къуапцIэ стройный высокий мужчина
    / ЦIыхухъу уардэ.
    * Сосрыкъуэу лIы къуапцIэ, сэркIэ укъэмыпцIэ. Нарт.
    лIы пцIанэ безоружный мужчина
    / Iэщэ зымыIыгъ цIыхухъу.
    * Атаманым Бадым и псалъэр и фIэщ хъуащ, лIы пцIанэм сыт ищIэн, Iэрыубыд хъуащ жыхуиIэ хьисэпкIэ къепсыхащ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лIы

  • 3 джэгу

    1. игра
    / Зытегъэуным, нэгу зегъэужьыным теухуауэ ялэжь Iуэхугъуэ гуэр. Сабий джэгу. Топ джэгу.
    2. танцы; вечеринка
    / Къафэ=удж, зэхэс.
    Джэгу щIын. Джэгур ублэн.
    * Джэгум и кIэр уджщ. (погов.)
    3. шутка
    / ГушыIэ.
    Джэгу зыхэмызагъэ лIы пхъашэр гушыIэ кърадзхэм къигъэгубжьат.
    * Дауэ джгурэ зауэ джэгурэ щыIэкъым. (погов.)
    Джэгу хэмылъу без шуток.
    {И} джэгу хыхьэгъуэхъун стать совершеннолетним ( когда молодым людям разрешается участвовать в танцах наравне со взрослыми). Джэгу щIын устроить танцы, гулянье.
    * А унэкIуэцIым пхъужьхэри нысэгъухэри къыщыфэу джэгу щащI. Ад. фольк. Джэгум хыхьэжын снять траур.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > джэгу

  • 4 зэтес

    I ровный, плоский, гладкий ( о местности)
    / КумблIэмб зимыIэ, (щIыпIэ) захуэ.
    * ЩIыIэнэщI зэтес гуэр сызэпрыжын хуей хъуауэ, занщIэу сыIууащ нетIэ зи гугъу сщIа хъыджэбз щIалэм. Iуащхь.
    2. см. зэтет II. ЦIыху зэтес. Акъыл зэтес.
    * ЯгъэщIагъуэр бояр цIыхухэм, ялъэгъуамэ адыгэлIхэр, шыпэху тесхэр, лIы зэтесхэр. Щ. Ам.
    Зэтес хъун (щIыжын) прийти в порядок, упорядочиться.
    * И гур зэтес хъужауэ, и цIэр Ермоловым псоми зэхахыу къызэрыриIуам ирипагэу Шех-Алий-Хъан и щытыпIэм дохьэж. Ш. А. Рощинхэ я псэукIэр нэхъ зэтес хъужа нэужь, Степан Игнатьевич дзэм хохьэ лекару. Ш. А.
    Зэтес щIын привести что-л. в порядок, в нормальное состояние.
    * Лъэпкъ Iуэхур зэтес щIын папщIэ, лъэпкъыр гъэпщылIыныр гъэкIуэдынымрэ народхэр хуитыныгъэкIэ зэхуэдэнымрэ теухуауэ лэжьыгъэ куэд щыIэщ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэтес

  • 5 зэщIэкъуэн

    а) (зэщIекъуэ) перех. гл. 1. собрать кого-что-л. в одно место
    / Зыгуэрхэр зэхуэхьэсын, зэхуэлъэфэсын, зэуIу щIын.
    Мэлхэр зэщIакъуэри къуажэм дахуащ.
    2. прибрать, убрать что-л.
    / Зыгуэр зэлъыIухын, лъэныкъуэ егъэзын, зэщIэубыдэн.
    Пэшыр зэщIэкъуэн. ПащIапцIэ ин зытет шызешэ лIы гъумыщIэр ней-нейуэ Бэрокъуэм къеплъащ. шхуэмылакIэр зэщIикъуэри быдэу иубыдыжащ. Т. Хь.
    б) (зэщIэкъуащ) неперех. гл. 1. быть собранным ( собранными) в одно место
    / Зыгуэрхэр зэхуэлъэфэсауэ, зэхуэдзысауэ щытын.
    Мэкъур зэщIэкъуат.
    2. быть убранным, прибранным
    / Зыгуэрхэр зэлъыIухауэ, гъэкъэбзауэ, зэщIэлъэщIауэ щытын.
    КIукIуэ и щхьэц ухуэнар зэщIэкъуащ. Iуащхь.
    Жьэр зэщIэкъуэн просторечие см. жьэ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэщIэкъуэн

  • 6 къелъэфэлIэн

    (кърелъэфалIэ) перех. гл. 1. подтащить, подтянуть кого-что-л. к кому-чему-л.
    / Зыгуэр зыщIыпIэ лъэфурэ ешэлIэн, и гъунэгъу щIын, нэгъэсын.
    * {Къемэт:} - Ахьмэд, {чы} пывупщIахэр бжьэпэм къефлъэфалIэ. Iуащхь.
    2. просторечие тащить, заниматься стяжательством
    / Мылъку зэхуэлъэфэсын, куэд къехьэлIэн.
    * Дэнэ щыIэри кърилъэфалIэурэ, къулей хъуащ лIы нэпсейр. Къэб. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къелъэфэлIэн

  • 7 къыхэщIыкIын

    I а) (къыхещIыкI) перех. гл. выломать что-л. (напр. кол из плетня)
    / Зыгуэр зыщIыпIэ къыхэчын, къыхэкъутыкIын.
    Бжыхьыр къыхэщIыкIын.
    б) (къыхэщIыкIащ) неперех. гл. быть выломанным
    / Зыгуэр къыхэчауэ, къищIыкIауэ щытын.
    Пкъор къыхэщIыкIащ.
    II а) (къыхещIыкI) перех. гл. 1. изготовить, сделать что-л. из чего-л.
    / Зыгуэрым зыгуэр къыхэхын, пщIыуэрэ къыхэгъэкIын.
    * ГъущI жьэражьэр Лъэпщ къиубыдри иухуащ, зыхуей псори гъущI жыIэщIэм къыхищIыкIащ. фольк.
    2. переносное выпестовать, вырастить кого-л.
    / Зыгуэр зэрыщымыта щIын, узэрыхуейм тету зыгуэр гъэсэн.
    Дзэ къулыкъум щIалэхэм лIы къахещIыкI.
    б) (къыхэщIыкIащ) неперех. гл. 1. быть изготовленным из чего-л.
    / Зыгуэрым къыхэхауэ, зыгуэрым щыщу ящIауэ щытын.
    * ДыгъапIэмкIэ хэлъ щхьэгъубжищым дарииху пIащIэм къыхэщIыкIа щхьэгъубжэIупхъуэ зэхуэлъэфэсахэр къепхъухат. Къ. Хь.
    2. переносное вырасти, превратиться в кого-л., стать кем-чем-л.
    / Зыгуэр зэрыщымыта хъун, зыгуэрым зыгуэр къыхэкIын, къыхэхъукIын.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къыхэщIыкIын

  • 8 лъы

    кровь
    / Гум къикIыу лъынтхуэхэмкIэ Iэпкълъэпкъым щызекIуэ ткIуаткIуэ плъыжь.
    * Къемэт.. и кIагуэм IэгупIэшхуэу IэгупIэшхуэу лъыр къызэпхивауэ щилъагъум, ар бащлъыкъымкIэ щIиуфащ. Аб.
    Лъы гъэжэн пролить кровь.
    Лъы еуэн пустить кровь.
    Лъы къегъэубжьытхын дать жару кому-л. (букв. заставить кого-л. плеваться кровью).
    Лъы къигъэкIын = лъыпэ къигъэкIын.
    Лъы къыхэшын брать кровь.
    * Iэпэм лъы къыхэшын.
    Лъы къыщIэлъэдэжын поправиться, прийти в нормальное состояние (напр. после болезни).
    Лъы нэпс щIэгъэкIын проливать горючие, кровавые слезы.
    Лъы хэкIэн влить кровь в кого-л. (напр. в больного).
    Лъы щIэжын мстить кому-л.
    * Хейм и лъыр хамэм ещIэж. (погов.)
    Лъы щIэкIын исходить, истекать кровью.
    Лъы щIэгъэкIын = лъы щIэгъэткIун.
    Лъы щIэгъэткIун обессилить кого-л.
    * Пэжыр къыупсэлъмэ {гъэпщылIакIуэхэм} лъы пщIагъэткIур. П. Б.
    Лъы щIэткIукIын обессилеть, изнемочь.
    Лъы щIэувэн (къыщIэувэн) наливаться кровью.
    * Балий хъугъэ зыхидзауэ, НэкIум лъы къыщIэуват. Щ. А.
    Лъыр щIэфыкIын пить кровь.
    Лъы IэмпIэ къыщIэмыкIын находиться в состоянии гнева.
    Лъы IэмпIэ къыщIэмынэжыху до последней капли крови.
    Лъыпэ къигъэкIын совершить жертвоприношение.
    Лъыр гъэгъун простить кровь ( убийство) кому-л.
    Лъыр къэвэн негодовать.
    * Сэ куэд щIауэ си лъыр къовэ, Астемыр, - жиIэрт Елдар. КI. А.
    {И} лъыр къэгъэкъуэлъэн сильно разгневать кого-л.
    {И} лъыр къэкъуэлъэн сильно гневаться.
    {И} лъыр къэплъын = {и} лъыр къэкъуэлъэн.
    Лъыр {нэм} къытелъэдэн налиться кровью ( о глазах).
    Лъыр мыгъэгъун отомстить за убийство.
    лъы къэплъыгъуэ период бурного роста и развития ( молодого человека)
    / ЩIалэгъуэ, цIыхум и Iэпкълъэпкъым зыщиужь лъэхъэнэ.
    ЩIалэ зи лъы къэплъыгъуэ.
    лъы уасэ устар. откуп, который дает убийца родственникам убитого в знак примирения
    / ЛIы зыукIам иукIам и Iыхьлыхэм ярит зэкIужыпщIэ.
    * Лъы уасэрэ пхъу уасэрэ игъэбея щыIэкъым. (погов.)
    лъы уэтэпс нагноение
    / УIэгъэм, гуэрэфым къиж лъы зыщIэт шын.
    УIэгъэм лъы уэтэпс къижырт.
    Лъы уэтэпс щIын измучить кого-л. Уи бампIэм лъы уэтэпс сищIащ.
    Лъы фIей подлец, негодяй
    / Бзаджэ, бзаджэнаджэ.
    Лъы фIей щIэтын иметь грязную душу.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лъы

  • 9 фыз

    1. женщина
    / ЦIыхубз (ныбжь иIэу).
    * Фыз гъуэгумыгъуэ ежьакъым. (погов.){Сосрыкъуэ:} - Фыз хасэ щIэупщIэркъым, фыз упщIэж ирахьэлIэркъым. Нарт.
    2. жена
    / ЛIы зиIэ цIыхубз, унэгуащэ.
    * Фыз бзаджэ хьэщIэ мыгъашхэщ. (погов.) Фыз быдэ илI хьэлэлщ. (погов.)
    Фыз зешэн соблазнять женщину.
    Фыз игъэкIыжын развестись с кем-л.
    Фыз къэшэн жениться.
    Фыз къегъэшэн женить кого-л. Къуэм фыз къегъэшэн.
    Фыз лъыхъун подыскивать жену.
    * Фыз улъыхъумэ, благъи дэлъыхъуэ. (погов.)
    Фыз псалъэ болтовня, сплетня ( бабий разговор).
    Фыз хьэл капризный, обидчивый характер
    Фыз щIын жениться на ком-л.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > фыз

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»